اندر فواید تغذیه با شیر مادر

شوشان ـ  فواید شیر مادر بر هیچ کسی پوشیده نیست اما همچنان چیزهایی هست که در مورد شیر مادر نمی‌دانید.  شیر مادر نخستین غذاییست که به نوزاد تازه متولد شده داده می‌شود، بنابراین کیفیت آن از اهمیت زیادی دارد.

چه املاح و ویتامین‌هایی در شیر مادر وجود دارد؟
شیر مادر بهترین منبع مواد مغذی برای نوزاد است. بسیاری از عناصر موجود در شیر مادر کودک را در مقابل عفونت و بیماری‌ها حفظ می‎کند. پروتئین‎های موجود در شیر مادر بسیار راحت‎تر از پروتئین موجود در شیر گاو هضم می‎شوند. در ادامه برخی از املاح موجود در این شیر همراه با خواص آن برای نوزاد بیان شده‌اند.

۱- انواع پروتئین
شیر انسان حاوی دو نوع پروتئین است. پروتئین وی و کازئین که نسبت آن‌ها به هم ۶۰ به ۴۰ است. پروتئین وی خالص، طبیعی است و کیفیت بالایی دارد. پروتئین کازئین یکی از منابع اصلی تامین کلسیم مورد نیاز بدن انسان است. این تعادل پروتئینی موجب هضم سریع و آسان آن‌ها می‌شود. این دو نوع پروتئین به شدت کودک را در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند. از دیگر مواد موجود در شیر مادر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

لاکتوفرین
لاکتوفرین نام یک پروتئین در شیر مادر است که مانع رشد باکتری‌ها در دستگاه گوارش می‌شود.

کلستروم
کلستروم اولین شیری است که توسط مادر تولید می‌شود. یک مایع زرد رنگ سرشار از آنتی بادی که سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت و از او در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند. آنتی بادی نوعی پروتئین است که توسط سیستم ایمنی بدن ساخته می‌شود و به ویروس‌ها و باکتری‌ها حمله کرده، آن‌ها را از بین می‌برد. این شیر به شکل گیری لوله گوارشی نوزاد نیز کمک می‌کند.

کلستروم، نوزاد را در مقابل بیماری‌های باکتریایی و ویروسی به ویژه آن‌هایی که مادر، نوزاد و خانواده بیشتر در معرض آن هستند، حفظ و از ای کولی (نوعی باکتری) و آلرژی جلوگیری می‌کند. مصرف ماهی به تولید چنین پروتئین‌هایی در شیر مادر کمک می‌کند.

مصرف گوشت به خصوص گوشت ماهی، باعث افزایش مواد مغذی شیر مادر می شود.
لیزوزیم
لیزوزیم آنزیمی است که نوزاد را در برابر ای کولی و سالمونلا (یکی از شایع‌ترین مسمومیت‌های غذایی) حفظ می‌کند. به علاوه رشد باکتری‌های سالم روده را افزایش می‌دهد و کاربرد ضد التهابی دارد.شیر انسان حاوی چربی‌هاییست که برای سلامت نوزاد شما ضروری هستند. این چربی‌ها برای رشد مغز، جذب ویتامین‌های محلول در چربی و تامین منابع اولیه کالری مفید هستند. به علاوه در ایجاد شبکیه چشم و شکل گیری سیستم عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این چربی‌ها در آخرین سه ماهه‌ی دوره بارداری در مغز ذخیره می‌شوند و در شیر مادر هم وجود دارند.

میزان ویتامین‌های موجود در شیر با مصرف ویتامین‌ها در مادران رابطه مستقیم دارند. به همین دلیل است که مادر باید تغذیه صحیح از ویتامین‌ها داشته باشد. ویتامین‌های محلول در چربی از جمله ویتامین A، D، E و K برای سلامت نوزاد بسیار اهمیت دارند. ویتامین‌های محلول در آب مثل ویتامین C، ریبوفلاوین، نیاسین و اسید پانتونیک نیز برای نوزاد ضروری هستند. به همین دلیل است که بسیاری از مشاوران شیردهی مصرف ویتامین‌های پیش از تولد را توصیه می‌کنند.

هرچند به میزان ناچیز، اما آهن نیز در شیر مادر وجود دارد. همین میزان آهن کم برای نوزاد کافیست؛ چرا که نوزاد آهن شیر مادر را به خوبی جذب می‌کند. آهن یک ماده ضروری برای رشد و تکامل نوزاد است. در صورت فقر آهن یک نوزاد ممکن است به مشکلاتی چون کم خونی، ضربان قلب بالا، رنگ پریدگی و ضعف دچار شود.

یکی از فواید شیر مادر، تامین آهن موردنیاز کودک است.
از دیگر ترکیبات موجود در شیر مادر می‌توان به فلوراید اشاره کرد. فلوراید یک ماده معدنی ضروری است که مینای دندان را تقویت و از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند.


لاکتوز اولین کربوهیدراتیست که در شیر مادر یافت می‌شود و ۴۰ درصد کالری مورد نیاز برای تولید شیر را فراهم می‌کند. لاکتوز بسیاری از باکتری‌های ناسالم موجود درمعده که از جذب کلسیم، فسفر و منیزیم جلوگیری می‌کنند را کاهش می‌دهد. به علاوه با بیماری‌ها مقابله و به رشد باکتری‌های سالم موجود در معده کمک می‌کند.

بر اساس پژوهش‌های جدید و به‌روز دنیا، زنانی که شیر خودشان را به نوزاد نمی‌دهند یا شیردهی را زود متوقف کرده‌اند، ریسک و احتمال بالاتری برای ابتلا به افسردگی پس از زایمان دارند. همچنین اگر شما تحت درمان افسردگی پس از زایمان هستید، باز هم می‌توانید به کودک خود شیر بدهید.
کلستروم، نوزاد را در مقابل بیماری‌های باکتریایی و ویروسی و آلرژی حفظ می کند. مصرف ماهی به تولید چنین پروتئین‌هایی در شیر مادر کمک می‌کند.مصرف گوشت به خصوص گوشت ماهی، باعث افزایش مواد مغذی شیر مادر می شود.
4- لیزوزیم
لیزوزیم آنزیمی است که نوزاد را در برابر ای کولی و سالمونلا (یکی از شایع‌ترین مسمومیت‌های غذایی) حفظ می‌کند. به علاوه رشد باکتری‌های سالم روده را افزایش و کاربرد ضد التهابی دارد.
5- چربی
شیر انسان حاوی چربی‌هاییست که برای سلامت نوزاد شما ضروری هستند. این چربی‌ها برای رشد مغز، جذب ویتامین‌های محلول در چربی و تامین منابع اولیه کالری مفید هستند. به علاوه در ایجاد شبکیه چشم و شکل گیری سیستم عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این چربی‌ها در آخرین سه ماهه‌ی دوره بارداری در مغز ذخیره و در شیر مادر هم وجود دارند.
6- ویتامین ها
میزان ویتامین‌های موجود در شیر با مصرف ویتامین‌ها توسط مادر رابطه مستقیم دارند. به همین دلیل است که مادر باید تغذیه صحیح از ویتامین‌ها داشته باشد. ویتامین‌های محلول در چربی از جمله ویتامین A، D، E و K برای سلامت نوزاد بسیار اهمیت دارند. ویتامین‌های محلول در آب مثل ویتامین C، و ویتامین های گروه B نیز برای نوزاد ضروری هستند. به همین دلیل مصرف ویتامین‌ها پیش از تولد توصیه می شود.
7- آهن
آهن به میزان کم در شیر مادر وجود دارد. همین میزان آهن کم برای نوزاد کافیست؛ چرا که آهن شیر مادر به خوبی توسط نوزاد جذب می شود. آهن یک ماده ضروری برای رشد و تکامل نوزاد است. در صورت فقر آهن یک نوزاد ممکن است به مشکلاتی چون کم خونی، ضربان قلب بالا، رنگ پریدگی و ضعف دچار شود.
 
8- فلوراید
از دیگر ترکیبات موجود در شیر مادر می‌توان به فلوراید اشاره کرد. فلوراید یک ماده معدنی ضروری است که مینای دندان را تقویت و از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند.
9- لاکتوز
لاکتوز اولین کربوهیدراتی است که در شیر مادر یافت می‌شود و ۴۰ درصد کالری مورد نیاز نوزاد را فراهم می‌کند. لاکتوز بسیاری از باکتری‌های ناسالم موجود درمعده را که از جذب کلسیم، فسفر و منیزیم جلوگیری می‌کنند ، کاهش می‌دهد. به علاوه با بیماری‌ها مقابله و به رشد باکتری‌های سالم موجود در معده کمک می‌کند.
10- شیردهی و کنترل بیماری
بر اساس پژوهش‌های جدید و به‌روز دنیا، زنانی که به نوزاد خود شیر نمی‌دهند یا شیردهی را زود متوقف کرده‌اند، ریسک و احتمال بالاتری برای ابتلا به افسردگی پس از زایمان دارند. همچنین مادرانی که تحت درمان افسردگی پس از زایمان هستند، باز هم می‌توانند به کودک خود شیر بدهند.
پژوهش‌های متعدد نشان داده است هرچه شیردهی بیشتر انجام شود، از زنان در برابر سرطان سینه و تخمدان بیشتر محافظت می‌شود. به نظر می‌رسد شیردهی به مدت حداقل یک سال بیشترین اثر محفاظتی را در پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه داشته باشد. این حالت  ممکن است مربوط به تغییرات ساختاری در بافت سینه و این واقعیت باشد که شیردهی میزان استروژن تولیدشده در بدن را سرکوب می‌کند. پژوهشگران معتقدند که اثر شیردهی در سرطان تخمدان نیز ممکن است با سرکوب استروژن مرتبط باشد.
عامل اصلی ایمنی شیر مادر، ماده‌ای به نام ایمونوگلوبولین ترشحی A است که در مقادیر زیاد در آغوز یا همان اولین شیر مادر در ۴۸ ساعت اول بعد از زایمان وجود دارد و در غلظت‌های پایین‌تر نیز در شیر اصلی مادر به طور مرتب ترشح می شود. این ماده با تشکیل یک لایۀ محافظ روی غشاهای مخاطی در روده، بینی و گلوی کودک، از او در مقابل میکروب‌های مهاجم محافظت می‌کند. بدین ترتیب، بر این اساس که نوزاد در معرض چه عوامل بیماری‌زایی است، شیر مادر محافظت لازم را برای کودک فراهم می‌کند.
نتایج آزمون‌های هوش نشان می دهد که تغذیۀ طولانی‌مدت و فقط با شیر مادر، رشد شناختی کودک را به میزان قابل ‌توجهی بهبود می‌دهد. نوزادان نارس با وزن تولد بسیار پایین که از مدت کوتاهی پس از تولد با شیر مادر تغذیه شدند، در مقایسه با نوزادان زودرسی که شیر مادر دریافت نکردند، در ۱۸ ماهگی میزان رشد ذهنی بالاتری داشتند.
11- رشد ذهنی
در یک پژوهش دیگر نیز محققان دریافتند که نوزادان زودرس تغذیه‌شده با شیر مادر در ۳۰ ماهگی نیز نمرات بالاتری در رشد ذهنی داشتند و همچنین احتمال کمتری برای بستری شدن دوباره به دلیل عفونت‌های تنفسی داشتند. کارشناسان معتقدند که پیوند عاطفی‌ای که در طول شیردهی ایجاد می‌شود، احتمالاً در برخی از مزایای تغذیه با شیر مادر برای قوای مغزی مؤثرتر است، و در این میان احتمالاً اسیدهای چرب موجود در شیر مادر بزرگ‌ترین نقش را ایفا می‌کنند.

12- اضافه وزن و چاقی
برخی کارشناسان، تغذیه با شیر مادر را به عنوان راهی برای کمک به کاهش خطر ابتلای فرزندتان به اضافه ‌وزن یا چاقی توصیه می‌کنند. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر، خطر ابتلا به چاقی را در نوجوانی یا بزرگسالی کاهش می‌دهد و بیشترین تأثیر را در کودکانی دارد که فقط با شیر مادر تغذیه شده‌اند. همچنین هرچه تغذیه با شیر مادر طولانی‌تر باشد، ارتباط بین کاهش خطر چاقی و شیر مادر قوی‌تر است.پژوهش‌های متعدد نشان داده است هرچه شیردهی بیشتر انجام شود، از زنان در برابر سرطان سینه و تخمدان بیشتر محافظت می‌شود. به نظر می‌رسد شیردهی به مدت حداقل یک سال بیشترین اثر محفاظتی را در پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه داشته باشد. این حالت  ممکن است مربوط به تغییرات ساختاری در بافت سینه به علت شیردهی و این واقعیت باشد که شیردهی میزان استروژن تولیدشده در بدن شما را سرکوب می‌کند. پژوهشگران معتقدند که اثر شیردهی در سرطان تخمدان نیز ممکن است با سرکوب استروژن مرتبط باشد.

عامل اصلی ایمنی شیر مادر، ماده‌ای به نام ایمونوگلوبولین ترشحی A است که در مقادیر زیاد در آغوز یا همان اولین شیر مادر در ۴۸ ساعت اول بعد از زایمان وجود دارد و در غلظت‌های پایین‌تر نیز در شیر اصلی مادر به طور مرتب موجود است. این ماده با تشکیل یک لایۀ محافظ روی غشاهای مخاطی در روده، بینی و گلوی کودک، از او در مقابل میکروب‌های مهاجم محافظت می‌کند. شیر شما به طور خاص برای کودکتان تولید می‌شود و بدن شما در پاسخ به عوامل بیماری‌زای موجود در بدن شما مثل ویروس‌ها و باکتری‌ها، یک ایمونوگلوبولین ترشحی A می‌سازد که ویژۀ مقابله با آن عوامل بیماری‌زاست و همان را به نوزاد انتقال می‌دهد. بدین ترتیب، بر این اساس که شما در معرض چه عوامل بیماری‌زایی هستید، شیر مادر محافظت لازم را برای کودکتان فراهم می‌کند.

آزمون‌های هوش به این نتیجه رسیدند که تغذیۀ طولانی‌مدت و فقط با شیر مادر، رشد شناختی کودک را به میزان قابل ‌توجهی بهبود می‌دهد. نوزادان نارس با وزن تولد بسیار پایین که از مدت کوتاهی پس از تولد با شیر مادر تغذیه شدند، در مقایسه با نوزادان زودرسی که شیر مادر دریافت نکردند، در ۱۸ ماهگی میزان رشد ذهنی بالاتری داشتند.

در یک پژوهش دیگر نیز محققان دریافتند که این نوزادان زودرس تغذیه‌شده با شیر مادر در ۳۰ ماهگی نیز نمرات بالاتری در رشد ذهنی داشتند و همچنین نوزادانی که شیر مادر دریافت کردند احتمال کمتری برای بستری شدن دوباره به دلیل عفونت‌های تنفسی داشتند. کارشناسان معتقدند که پیوند عاطفی‌ای که در طول شیردهی ایجاد می‌شود، احتمالاً در برخی از مزایای تغذیه با شیر مادر برای قوای مغزی مؤثر است، اما احتمالاً اسیدهای چرب موجود در شیر مادر بزرگ‌ترین نقش را در این میان ایفا می‌کنند.
برخی کارشناسان، تغذیه با شیر مادر را به عنوان راهی برای کمک به کاهش خطر ابتلای فرزندتان به اضافه ‌وزن یا چاقی توصیه می‌کنند. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر، خطر ابتلا به چاقی یک کودک در نوجوانی یا بزرگسالی را کاهش می‌دهد و بیشترین تأثیر در کودکانی مشاهده شد که به طور انحصاری فقط با شیر مادر تغذیه شده‌اند. همچنین هرچه تغذیه با شیر مادر طولانی‌تر بود، ارتباط بین کاهش خطر چاقی و شیر مادر قوی‌تر بود

د هادوی:
فواید تغذیه با شیر مادر  
اداره فراورده های طبیعی ؛ سنتی و مکمل دانشگاه جندی شاپور اهواز
فواید شیر مادر بر هیچ کس پوشیده نیست اما همچنان مواردی هست که در مورد شیر مادر نمی‌دانید.   
 شیر مادر نخستین غذایی است که به نوزاد تازه متولد شده داده می‌شود، بنابراین کیفیت آن از اهمیت زیادی دارد.  
چه املاح و ویتامین‌هایی در شیر مادر وجود دارد؟
شیر مادر بهترین منبع مواد مغذی برای نوزاد است. بسیاری از عناصر موجود در شیر مادر،  کودک را در مقابل عفونت و بیماری‌ها حفظ می‎کند. پروتئین‎های موجود در شیر مادر بسیار آسان‎تر از پروتئین موجود در شیر گاو هضم می‎شوند. در ادامه برخی از املاح موجود در این شیر همراه با خواص آن برای نوزاد بیان شده‌اند.
۱- انواع پروتئین
شیر انسان حاوی دو نوع پروتئین وی و کازئین به نسبت ۶۰ به ۴۰ است. پروتئین وی خالص، طبیعی است و کیفیت بالایی دارد. پروتئین کازئین یکی از منابع اصلی تامین کلسیم مورد نیاز بدن انسان است. این تعادل پروتئینی موجب هضم سریع و آسان آن‌ها می‌شود. این دو نوع پروتئین به شدت کودک را در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند. از دیگر مواد موجود در شیر مادر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
2- لاکتوفرین
لاکتوفرین نام یک پروتئین در شیر مادر است که مانع رشد باکتری‌ها در دستگاه گوارش می‌شود.
3- کلستروم
کلستروم اولین شیری است که توسط مادر تولید می‌شود. یک مایع زرد رنگ سرشار از آنتی بادی که سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت و از او در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند. آنتی بادی نوعی پروتئین است که توسط سیستم ایمنی بدن ساخته ‌شود و ویروس‌ها و باکتری‌ها را از بین می‌برد. این نوع شیر به شکل گیری لوله گوارشی نوزاد نیز کمک می‌کند.